Verkiezing ‘Vogel van het Jaar 2022'
Vogel van het Jaar 2022 is geworden: de Kievit
De jaarlijkse verkiezing van de Vogel van het jaar is enerzijds bedoeld om vogels in de aandacht te brengen en het grote publiek te stimuleren om wat vaker naar buiten te gaan om vogels te observeren. Naar vogels kijken is echt niet moeilijk, want het zijn de meest zichtbare dieren in de natuur. Die vogels ook op naam brengen, is dan weer minder evident. Maar het is wel heel leuk, spannend en uitdagend om het ten minste te proberen. Anderzijds willen wij als organisatie mensen respect bijbrengen voor vogels en de natuur. Als je respect hebt voor vogels, is de stap naar een betere bescherming niet zo groot meer.
Gekuifde akkervogel
Tussen 15 oktober en 15 november 2021 brachten 2612 mensen hun stem uit. De kievit kaapte de eerste plaats weg, en met veel overtuiging: 679 stemmen of 26% kreeg deze gekuifde akker- en weidevogel achter zijn naam. Het is de eerste keer dat de winnaar meer dan 25% van de stemmen achter zijn naam kreeg. De veldleeuwerik werd met 339 stemmen of 13% tweede en de patrijs met 262 stemmen of 10% derde. Een mooie top 3, maar allemaal soorten die een zware rugzak met zich meedragen.
De laatste populatieschatting voor de kievit in 2000-2002 maakt gewag van 14.000 tot 20.000 broedparen en daarmee leek de soort op dat ogenblik beter stand te houden ten opzichte van begin de jaren ’80 (12.000-15.000 paar). Maar het tij is inmiddels helemaal gekeerd. De resultaten van het INBO-project ‘Algemene Broedvogels’ wijzen op een afname van 59% over de periode 2007-2018. Met dat cijfer scoort de kievit slechter dan bijvoorbeeld grutto en wulp. Wellicht zijn er wel regionale verschillen, waarbij de soort het relatief iets beter doet in de polders en minder goed in de akkergebieden in het Vlaamse binnenland.
Sterke terugval
Onderzoek in 2018 toonde alvast aan dat de kuikenproductie in de akkergebieden in Vlaams-Brabant veel te laag is om de populatie kieviten in stand te houden. Lokaal werden aanvankelijk wel enkele successen geboekt in natuurgebieden zoals de Uitkerkse Polder. Door een aangepast weidevogelbeheer nam het aantal broedparen er toe van 224 in 1990 naar 526 in 2011. Maar ook daar is recent een sterke terugval vastgesteld (tot 227 paar in 2018), vooral door de combinatie van langdurige droogteperiodes en te lage waterpeilen die niet afgestemd zijn op de traditionele noden van weidevogels.
Eenzelfde patroon van een toename, gevolgd door een afname, stelde men in 2017 vast op Antwerpen-Linkeroever. Predator-werende maatregelen zoals het aanbrengen van elektrische rasters lijken hier recent wel een positief effect te hebben op het nestsucces. De zorgwekkende trend van de kievit in Vlaanderen is echter geen alleenstaand gegeven. Ook in tal van andere EU-landen is sprake van sterke afnames zoals in Nederland (-40 à 50% tussen 1990 en 2013-2015) en Groot-Brittannië (-42% tussen 1995 en 2017). Op Europees niveau nam de soort met 55% af tussen 1980 en 2016. De trend over korte termijn (2007-2016) bedraagt toch ook -12%. Intensivering van landbouwpraktijken wordt gezien als de belangrijkste oorzaak van deze afname, vaak in combinatie met een toegenomen predatie. In 2022 zal Vogelbescherming Vlaanderen de akker- en weidevogels extra onder haar hoede nemen.
